Wstęp

Żyjemy w świecie, w którym ochrona naszych danych i systemów jest bardziej istotna niż kiedykolwiek. Codziennie korzystamy z różnych aplikacji i usług, które wymagają od nas wprowadzenia haseł, kodów PIN lub innych danych uwierzytelniających. Zarządzanie tożsamością i dostępem, znane jako IAM, to komplet narzędzi i procedur, które mogą wesprzeć nas w zapewnieniu, że tylko osoby upoważnione mają dostęp do odpowiednich informacji i zasobów.

W tym artykule chciałbym opowiedzieć, czym jest IAM, dlaczego jest tak ważne w kontekście bezpieczeństwa cybernetycznego i jak może zabezpieczać nasze dane przed dostępem osób niepowołanych.

Czym jest IAM (Identity and Access Management) i dlaczego jest ważny?

Jeśli zastanawiasz się, w jaki sposób firmy chronią swoje dane i sprawiają, że tylko osoby do tego uprawnione mają do nich dostęp, to właśnie trafiłeś na odpowiedni temat. W tym miejscu pojawia się Identity and Access Management, tłumaczone na język polski jako System Zarządzania Tożsamością i Dostępem.

IAM to sposób, w jaki organizacje zarządzają dostępem do swoich systemów i zasobów. Można to porównać do ochroniarza na zamkniętym przyjęciu – IAM (ochroniarz) decyduje, kto i kiedy może wejść, i z których pomieszczeń osoby wchodzące (uprawnione) mogą korzystać. Można to odnieść do świata cyfrowego, gdzie wspomniany ochroniarz robi to samo dla naszych danych i aplikacji. Kiedy użytkownik próbuje uzyskać dostęp do określonego systemu lub zasobu, IAM sprawdza, czy ten użytkownik jest tym, za kogo się podaje – to nazywamy autentykacją, – i czy ma uprawnienia do tego zasobu – to nazywamy autoryzacją. O tych dwóch zagadnieniach porozmawiamy szerzej w dalszej części tego artykułu.

W inny sposób IAM można zdefiniować jako zestaw zasad i technologii, które pomagają firmom kontrolować, kto i co może robić w ich systemach komputerowych.

Znaczenie IAM we współczesnym świecie cybernetycznym

Większość z nas wiele prywatnych rzeczy i nie tylko przenosi do świata cyfrowego. I nie chodzi tu tylko o nasze osobiste zdjęcia, ale również o istotne informacje, na przykład dane finansowe naszej firmy, których bezpieczeństwo i wrażliwość jest bardzo istotna. Dlatego też przy takim rozwoju cyfrowych technologii istotne jest zadbanie o bezpieczeństwo danych. Warto w tym miejscu podkreślić, jak bardzo ważne jest odpowiednie wdrożenie IAM.

Dzięki systemowi zarządzania tożsamością i dostępem, organizacje mogą chronić swoje cenne dane przed nieautoryzowanym dostępem, a jednocześnie umożliwiają pracownikom, klientom i partnerom dostęp do systemów i danych, które potrzebują do wykonywania swoich codziennych czynności.

Oto kilka punktów opisujących, dlaczego IAM jest tak ważne:

1. Optymalizacja bezpieczeństwa, gdzie za pomocą IAM chronimy cyfrowe zasoby przed dostępem przez nieuprawnione osoby. Za pomocą weryfikacji tożsamości użytkowników i kontrolowania ich dostępu do wrażliwych informacji, IAM zapewnia, że tylko ci, którzy powinni mieć dostęp, uzyskują go.
2. Zgodność z przepisami dotyczącymi prywatności danych i bezpieczeństwa. IAM pomaga firmom spełniać te przepisy, dostarczając narzędzia do zarządzania dostępem do wrażliwych danych i śledzenia, kto i kiedy miał do nich dostęp.
3. Równowaga pomiędzy bezpieczeństwem a wygodą użytkowania poprzez dostarczanie możliwości jednokrotnego logowania i ułatwienie użytkownikom dostępu do potrzebnych zasobów. Dzięki temu IAM może zwiększyć produktywność i efektywność.

Oczywiście, nie jest to kompletna lista, ponieważ wiele czynników zależy od wielkości oraz roli, jaką pełni organizacja. Niemniej jednak te 3 punkty należą do najważniejszych zalet IAM. W skrócie można powiedzieć, że wraz ze wzrostem postępu technologicznego i rozwoju świata cyfrowego, znaczenie IAM z dnia na dzień będzie wzrastało.

Wyjaśnienie pojęcia “tożsamości IAM”, opisane w prostych słowach

Tożsamość, choć każdy z nas wie, czym jest, to jak wielu z nas potrafi wyrazić, czym ona tak naprawdę jest, w prosty sposób? W rzeczywistym świecie są to informacje określające nas samych, a w świecie cyfrowym? Otóż w tym drugim jest to zbiór informacji, za pomocą których jesteśmy w stanie być zidentyfikowani i dokonać autoryzacji (tematem autoryzacji zajmiemy się za niedługo). Dlaczego oddzielam te dwa tematy? Ponieważ informacje dotyczące tożsamości w świecie rzeczywistym a cyfrowym najczęściej różnią się między sobą. Inaczej mówiąc, podając dane do swojej tożsamości cyfrowej, często wystarczy podać pseudonim, pod jakim będziemy rozpoznawani, hasło i sposób autoryzacji. Dlatego tożsamość w świecie rzeczywistym najczęściej jest inna od danych, z jakich będziemy korzystać podczas logowania.

Tożsamość w kontekście IAM jest związana z identyfikacją użytkownika w systemie. Podstawą każdego rozwiązania do zarządzania tożsamością i dostępem jest baza danych. Zawiera ona wszystkie tożsamości cyfrowe pracowników i interesariuszy. W związku z powyższym administratorzy mają możliwość pobierania danych o pracownikach i innych użytkownikach znajdujących się w bazie, zarówno z zewnętrznych, jak i lokalnych systemów. Zarządzanie tożsamością i dostępem bazuje na wnioskach o otwarcie, zmianę lub zamknięcie konta. W ten sposób tworzone jest konto, do którego przypisane są odpowiednie uprawnienia – w zależności od roli, jaką pełnimy.

Co rozumieć należy przez “zarządzanie dostępem”?

W rzeczywistym świecie, zarządzanie dostępem najprościej można określić, przytaczając przykład ochroniarza, o którym wspominałem na samym początku tego artykułu. To on decyduje, kto i do czego ma dostęp, ponieważ posiada odpowiednie klucze do pomieszczeń. W świecie wirtualnym oznacza to kontrolowanie, kto może uzyskać dostęp do których plików, aplikacji lub systemów oraz co może z nimi zrobić. Rozwijając bardziej ten przykład, wystarczy, że wyobrazimy sobie, że jesteś na przyjęciu, na którym znajduje się sekcja VIP, do której dostęp mają tylko wybrani goście. Gdy pojawiłeś się w takim miejscu, ochroniarz na początku sprawdza twoją tożsamość i decyduje, gdzie Cię skierować. Do miejsca “zwykłych” gości czy też miejsca VIP, gdzie korzystać można ze wszystkich przywilejów.

Przekształcając ten przykład na związany z cyfrowym światem, zarządzanie dostępem polega na weryfikacji tożsamości użytkownika i sprawdzenia, czy posiada on niezbędne uprawnienia do korzystania z zasobu. Wszystkie próby dostępu do systemu lub plików są poddawane kontroli i weryfikacji przed przyznaniem uprawnień. Dzięki temu ryzyko, że nieautoryzowane osoby uzyskają dostęp, jest minimalistyczne. System zarządzania dostępem gwarantuje, że tylko uprawniona osoba ma dostęp, zarówno pod względem czasu, jak i urządzenia, z którego korzysta lub do którego ma dostęp. Dzięki temu pozwala on na szybkie i dokładne potwierdzenie tożsamości osoby oraz sprawdzenie, czy ma ona wymagane uprawnienia do korzystania z żądanego zasobu podczas każdej próby dostępu.

Relacja pomiędzy tożsamością a zarządzaniem dostępem

Jeżeli przeczytałeś powyższy materiał, to możliwe, że już domyślasz się, jaki związek mają te dwa zagadnienia. Otóż nasza tożsamość określa systemowi, kim jesteśmy. Na podstawie tych informacji decyduje, co możesz w danym systemie lub z plikami oraz danymi zrobić. Czy możesz mieć do nich dostęp, czy też nie. Te dwa zagadnienia, choć oddzielnie opisane, łączą się w jedno i są tak samo ważne dla zachowania bezpieczeństwa. Tak jak nie chciałbyś, aby każdy wchodził do sekcji VIP, tak samo nie chcesz, żeby nieuprawnione osoby miały dostęp do twoich prywatnych plików.

Podstawowe komponenty IAM – czyli 3x AAA

Po zapoznaniu się z pojęciem tożsamości i ogólnemu zrozumieniu zarządzania dostępem, przyszła pora zapoznać się z komponentami IAM. W tej części artykułu postaram się dość kompleksowo omówić każdy z nich z osobna, tak abyś po przeczytaniu wiedział, czym każde z nich jest i jak działa.

Pierwszy komponent IAM: Autentykacja

Wiesz już, że za pomocą Twojej tożsamości są przydzielane odpowiednie uprawnienia do niezbędnych zasobów, z jakich musisz skorzystać, by wykonać swoje czynności w pracy. Jednak w tym miejscu warto postawić pytanie, jak to jest potwierdzane? Do tego właśnie służy autentykacja. To dzięki niej jest potwierdzane, że jesteś tym, za kogo się podajesz. Czyli prościej mówiąc, autentykacja polega na udowodnieniu tożsamości przed systemem lub usługą. Zazwyczaj z autentykacją spotykamy się podczas logowania do jakiegokolwiek systemu, gdzie identyfikator użytkownika jest wartością, która definiuje naszą tożsamość. Hasło to sekretny zestaw znaków, znany tylko nam. To właśnie hasło umożliwia potwierdzenie, że jesteśmy rzeczywiście osobą, za którą się podajemy. Tak potwierdzamy, że konto użytkownika faktycznie należy do nas.

Drugi komponent IAM: Autoryzacja

Autoryzacja dotyczy wszystkich uprawnień. Jest podobna do sytuacji, gdy pozwalasz swojemu dziecku na oglądanie telewizji – może z niego korzystać, ale tylko z określonych przez Ciebie programów. Autoryzacja określa, jakie czynności możesz wykonać po potwierdzeniu swojej tożsamości (autentykacji). Inaczej, autoryzację można określić jako proces, który wyznacza poziom dostępu użytkownika do zasobów systemowych. Poprzez zasoby systemowe powinniśmy rozumieć wszelkiego rodzaju dane, aplikacje czy też nawet sieci.

Trzeci komponent IAM: Audyt

Audyt najprościej wyjaśnić jako cyfrowe prowadzenie dziennika (w postaci logów), które pomaga monitorować i przeglądać czynności wykonane przez użytkowników. Inaczej mówiąc, audyt polega na analizie “notatek” w postaci logów systemowych, tego, co każdy z użytkowników zrobił w systemie, do którego miał uprawnienia. Czyli śledzeniu aktywności użytkownika i zmian w systemach. Choć brzmi bardzo prosto, to jednak przeprowadzenie samego audytu jest to bardzo złożony proces. Podchodząc do tego w kontekście praktycznym, audyt polega na sprawdzeniu zgodności z obowiązującymi zasadami, identyfikacji luk w zabezpieczeniach, lub/i poprawę efektywności działania. Przeprowadzenie audytu wiąże się z wdrożeniem zrozumiałej strategii. Istotą jest to, aby zidentyfikować cele, które mają być osiągnięte, a następnie opracować plan, który umożliwi ich realizację. Wynik, jaki uzyskujemy poprzez przeprowadzenie audytu, jest taki, że wiemy, jak skutecznie zarządzany jest dostęp do zasobów. Oczywiście audyt to nie tylko wspomniane logi. Audyt to proces, który nie tylko ocenia, czy organizacja prowadzi swoje księgi rachunkowe zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale także bada informacje finansowe dowolnej jednostki, niezależnie od jej wielkości czy formy prawnej, z zamiarem wyrażenia opinii na ten temat. W ramach audytu audytorzy analizują przedstawione im materiały, gromadzą dowody, przenoszą dokumentację z poprzedniego roku i oceniają przedstawione im propozycje w swoim raporcie z audytu. Więcej informacji na temat audytu znajdziesz na naszym blogu. Oto bezpośrednie linki do artykułów: Audyt artykuł 1 / Audyt artykuł 2 / Audyt artykuł 3.

IAM: Modele wdrażania

Podczas wdrażania systemu IAM, istnieje potrzeba podjęcia decyzji, który model wdrożenia będzie najbardziej odpowiedni. Wybór modelu zależy od wielu czynników, takich jak zasoby finansowe i kadrowe przedsiębiorstwa, wymagania techniczne infrastruktury IT, a także specyfika działalności firmy. Poniżej omawiam 3 najczęściej stosowane modele wdrożenia zarządzania tożsamościami i dostępem.

Pierwszy model wdrażania: IAM Lokalnie (on-premises)

Pierwszym modelem, który zamierzam opisać, jest model, gdzie oprogramowanie jest zainstalowane na serwerach będących bezpośrednio w organizacji, czyli w lokalnych systemach. W tym przypadku firma hostuje i zarządza całą infrastrukturą IAM, zazwyczaj w swoich własnych centrach danych. Obejmuje to serwery, bazy danych i aplikacje oprogramowania używane do uwierzytelniania użytkowników, autoryzacji i audytu. Wszystko jest przechowywane w fizycznych obiektach firmy. W ten sposób, firmy mają pełną kontrolę nad procesami IAM i danymi.

Ten system jest często preferowany przez firmy, które chcą mieć bezpośrednią kontrolę nad swoimi systemami IAM. Jednakże wymaga to znaczących inwestycji w infrastrukturę i ciągłego utrzymania, aby wszystko działało sprawnie.

Model on-premises można dostosować do swoich indywidualnych potrzeb, dlatego jest on często wybierany przez organizacje. Szczególnie sprawdza się w sytuacji gdy jesteśmy zmuszeni do przestrzegania rygorystycznych przepisów dotyczących szczególnie prywatności i bezpieczeństwa danych.

Drugi model wdrażania: IAM w chmurze

W przypadku chmury zarządzanie tożsamością i dostępem (IAM) pomaga w zarządzaniu uruchomionymi usługami, jak i spójnością dostępu pomiędzy centrami danych. IAM w zastosowaniu chmurowym wykorzystuje cyfrowe metody uwierzytelniania, takie jak nazwy użytkowników, hasła i uwierzytelnianie wieloskładnikowe, aby kontrolować dostęp do zasobów. Najczęściej wykorzystywane są usługi służące do zarządzania tożsamościami użytkowników, uprawnieniami i kontrolami dostępu. Te usługi dostarczają narzędzia do uwierzytelniania, autoryzacji i audytu. Wszystko jest hostowane i zarządzane przez dostawcę usług chmurowych. Użytkownicy mogą uzyskiwać dostęp do zasobów z dowolnego miejsca, gdzie mają dostęp do internetu, co czyni to rozwiązanie wygodnym i skalowalnym dla firm niezależnie od ich rozmiarów.

Rozwiązanie określane jako chmurowe zyskało na popularności ze względu na swoją elastyczność, skalowalność i opłacalność. Pozwala łatwo zarządzać dostępem do zasobów cyfrowych bez konieczności posiadania skomplikowanej infrastruktury w miejscu pracy. Niemniej jednak posiada ono również wady. Korzystając z modelu w chmurze, mamy o wiele mniejszą kontrolę nad zasobami fizycznymi i infrastrukturą. Ogranicza to w znacznym stopniu dostosowywanie i kontrolę ustawień aplikacji.

Trzeci model wdrażania: Hybrydowe IAM

Model hybrydowy IAM to połączenie dwóch omawianych przed chwilą modeli. W tym przypadku większość funkcji służących do zarządzania tożsamością i dostępem umieszczona jest w chmurze. Innymi słowy, hybrydowe IAM łączy bezpieczeństwo systemów lokalnych z wygodą i skalowalnością usług chmurowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu mamy możliwość zarządzania tożsamością użytkowników i uprawnieniami oraz kontrolą dostępu zarówno w środowiskach fizycznych, jak i wirtualnych. Hybrydowe IAM jest popularne, ponieważ oferuje to, co najlepsze z obydwu światów. Pozwala wykorzystać istniejącą infrastrukturę lokalną, jednocześnie korzystając z elastyczności i skalowalności usług chmurowych. Jednak ten model wymaga starannego planowania i integracji, aby zapewnić płynne działanie w obu środowiskach.

Jednak ten model także nie pozostaje bez wad. Poprzez wykorzystanie elementów z jednego i drugiego modelu, wymaga on znacznie większego budżetu. Istotne jest również, że pod względem skalowalności, będzie wolniejszy niż model oparty na chmurze.

Technologie i protokoły IAM

Teraz skupimy się na kilku kluczowych technologiach i protokołach, które są niezastąpione podczas efektywnego zarządzania dostępem i tożsamościami.

Single Sign-On (SSO)

Single Sign-On pozwala używać jednego zestawu danych logowania do dostępu dla wielu kont i aplikacji. Zamiast zapamiętywania i wpisywania różnych nazw użytkownika oraz haseł dla każdej usługi, SSO pozwala zalogować się raz i automatycznie autentykować we wszystkich połączonych systemach. SSO śledzi status autentykacji, dlatego, gdy występuje próba uzyskania dostępu do innej usługi, automatycznie loguje się bez konieczności ponownego podawania danych do tego służących. Inaczej mówiąc, SSO ułatwia życie użytkownikom, zmniejszając liczbę haseł, które muszą pamiętać oraz czas poświęcony na logowanie do różnych systemów. Zmniejsza również ryzyko stosowania słabych haseł lub ponownego wykorzystania tego samego hasła na wielu kontach.

Multi-Factor Authentication (MFA)

Multi-Factor Authentication, czyli weryfikacja wieloskładnikowa, polega na dodaniu dodatkowej warstwy bezpieczeństwa podczas logowania. Zamiast polegać na samym haśle, MFA wymaga podania przynajmniej dwóch czynników uwierzytelnienia. Tak zwanych dowodów, za pomocą których system stwierdzi, że jesteśmy tymi, za których się podajemy. Może to być coś, co wiesz (jak hasło), coś, co masz (jak telefon lub token bezpieczeństwa), lub coś, kim jesteś (jak odcisk palca lub rozpoznawanie twarzy). Inaczej mówiąc, MFA dodaje dodatkową warstwę ochrony przed nieupoważnionym dostępem, nawet jeśli ktoś zdobędzie lub odgadnie hasło. Najlepszym przykładem stosowania tego typu rozwiązania jest dostęp do naszego konta bankowego. Obecnie większość systemów bankowych, jeżeli nie wszystkie, wymaga MFA. Choć nie tylko banki stosują tego typu rozwiązanie. Spotkać się z MFA możemy również przy zakładaniu kont na przykład e-mailowych.

Role-Based Access Control (RBAC)

Role-Based Access Control polega na kontrolowaniu dostępu do zasobów cyfrowych na podstawie ról poszczególnych użytkowników. Zamiast zarządzania dostępem dla każdej osoby indywidualnie, RBAC przypisuje rolę użytkownikom, a każda z nich ma określone uprawnienia. W tym rozwiązaniu dostęp użytkowników do danych i aplikacji jest dostosowany do ich roli zawodowej, co pomaga zminimalizować ryzyko nieuprawnionego dostępu do informacji poufnych lub wykonania nieautoryzowanych czynności przez pracowników. RBAC nie tylko ogranicza dostęp, ale również definiuje interakcje użytkownika z danymi, umożliwiając na przykład dostęp tylko do odczytu lub do odczytu i zapisu dla określonych ról. Dzięki temu ogranicza się możliwość wykonywania przez użytkownika poleceń lub usuwania informacji.

OAuth i OpenID Connect

OAuth i OpenID Connect to protokoły, które pozwalają bezpiecznie uwierzytelniać i autoryzować dostęp do kont online. OAuth koncentruje się na autoryzacji, pozwalając udzielić zgody na dostęp jednej usługi do danych przechowywanych na innej usłudze, bez ujawniania swoich danych logowania. Z kolei OpenID Connect rozszerza OAuth, zapewniając standardowy sposób weryfikacji tożsamości. IAM wykorzystuje potencjał OpenID Connect i OAuth do zapewnienia usługi tokenów o dużej skalowalności i wielu uprawnieniach, która chroni dostęp programowy do aplikacji niestandardowych przez inne aplikacje niestandardowe. Dodatkowo umożliwia integrację federacyjną (łączenie procesów) SSO i autoryzacji z tymi aplikacjami.

Korzyści płynące z wykorzystania IAM – podsumowanie

Zarządzanie tożsamością i dostępem (Identity and Access Management – IAM) wykorzystuje różne środki bezpieczeństwa, takie jak uwierzytelnianie, autoryzacja i szyfrowanie, aby chronić zasoby cyfrowe. Uwierzytelnianie weryfikuje tożsamość użytkowników, upewniając się, że są tym, za kogo się podają. Autoryzacja określa, jakie czynności mogą wykonywać po uwierzytelnieniu, zapewniając, że otrzymują dostęp tylko do tego, do czego powinni mieć uprawnienia. Szyfrowanie zapewnia poufność danych, zamieniając je w nieczytelne kody, które mogą być odczytane tylko za pomocą odpowiednich kluczy.

Kolejną korzyścią jest to, że IAM pomaga przestrzegać zasad i regulacji, kontrolując, kto i do czego może uzyskać dostęp w ich systemach cyfrowych. Dzięki temu można egzekwować polityki i regulacje dotyczące prywatności danych, bezpieczeństwa i kontroli dostępu. IAM śledzi, kto ma dostęp, do jakich informacji i kiedy do nich go uzyskał. Jest to istotne szczególnie podczas audytów zgodności. Te informacje pomagają wykazać zgodność z regulacjami takimi jak RODO, HIPAA lub PCI DSS, pokazując, że przestrzegają zasad i chronią wrażliwe dane.

Trzecim i równie ważnym czynnikiem przemawiającym za IAM jest to, że ułatwia ono użytkownikom dostęp do wielu aplikacji i usług za pomocą jednego zestawu danych logowania. Dzięki temu użytkownicy nie muszą pamiętać różnych danych logowania, co sprawia, że ten proces jest szybszy i bezproblemowy.

Większość z powyższych informacji dość szczegółowo omówiłem w poprzednich paragrafach.

Wyzwania związane z wdrożeniem IAM

Myślę, że każdy z nas układał kiedyś puzzle. Oczywiście, nie mówię tutaj o takich po 50 elementów, tylko takich, co składają się z 1000 lub większej ilości. Czasami wdrażanie IAM można porównać do układania takich puzzli. Nie jest to łatwe i często czasochłonne, ale nie jest to jakaś bariera nie do przejścia.

Można powiedzieć, że implementacja IAM jest skomplikowana, ponieważ wiąże się z integracją różnych systemów, aplikacji i baz danych w celu zarządzania tożsamościami i kontrolowania dostępu. Każdy system może mieć własny sposób przechowywania informacji o użytkownikach i zarządzania dostępem, co znacznie utrudnia integrację. Przy wdrażaniu istotne jest, aby uwzględnić takie czynniki jak wielkość organizacji, jej infrastruktura IT i jakimi systemami operuje. Musisz ocenić obecny stan środowiska IT i określić, jak IAM wpisze się w istniejącą strukturę. Aby spróbować to uprościć, należy zacząć od zdefiniowania celów i założeń takiego wdrożenia. Następnie należy rozbić proces implementacji na mniejsze zadania, co sprawi, że ten proces będzie mniej przytłaczający.

Jednak w całym tym przedsięwzięciu istotne jest zachowanie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem i wygodą użytkownika. Nie chodzi mi o to, aby obniżać poziom bezpieczeństwa, a aby użytkownik, pomimo wprowadzonych zasad, mógł podczas swojej pracy wykonywać wszystkie czynności, jakie zostały mu powierzone. Jest to bardzo ważne, ponieważ celem IAM jest bezpieczeństwo, ale nie może ono być znacznym utrudnieniem dla użytkownika. Jeśli użyte środki bezpieczeństwa są zbyt rygorystyczne, może to źle wpłynąć na użytkowników i ich efektywność pracy.

Próbując znaleźć odpowiednią równowagę pomiędzy bezpieczeństwem a wygodą użytkowania, ważne jest uwzględnienie takich czynników jak potrzeby samych użytkowników, wrażliwość chronionych danych i potencjalne zagrożenia. Musisz znaleźć rozwiązanie, które zapewnia odpowiednie środki bezpieczeństwa, nie rezygnując jednak z wygody użytkowania. Jeśli te dwa elementy nie będą ze sobą współpracować, wdrożenie IAM okaże się błędem.

Warto zapytać, jak osiągnąć taką równowagę? Otóż jednym ze sposobów jest zapewnienie jasnych instrukcji i wsparcia dla użytkowników. Muszą oni zrozumieć, dlaczego stosuje się określone środki bezpieczeństwa i jak je skutecznie wykorzystać. Wymaga to inwestycji w różnego rodzaju szkolenia, jak i rozmowy z pracownikami, aby system służył i wspierał, a nie aby korzystający z niego z nim walczyli.

Najlepsze praktyki wdrażania IAM

Znacząca większość organizacji potwierdza, że wprowadzenie systemu zarządzania tożsamościami (IAM) jest bardzo istotnym elementem ich strategii bezpieczeństwa. W czasach, gdy mamy wzrost ataków cybernetycznych i coraz bardziej skomplikowanych wymogów regulacyjnych, efektywne zarządzanie dostępem do zasobów jest niezbędne dla osiągnięcia sukcesu w prowadzonym biznesie. Niemniej jednak wdrożenie systemu IAM to nie tylko wyzwanie technologiczne, ale także kwestia odpowiednich procesów i praktyk, które muszą być starannie zaplanowane i zastosowane.

W tej części artykułu koncentruję się na przedstawieniu najistotniejszych praktyk związanych z wdrażaniem systemów zarządzania tożsamościami. Przedstawię strategie, które mogą pomóc organizacjom efektywnie chronić swoje zasoby, minimalizując ryzyko naruszeń bezpieczeństwa i zapewniając sprawne zarządzanie dostępem dla użytkowników.

Zasada najmniejszych uprawnień

Zasada najmniejszych uprawnień oznacza nadanie użytkownikom tylko tych uprawnień, których potrzebują do wykonywania swoich codziennych obowiązków. Pomaga to zminimalizować ryzyko nieautoryzowanego dostępu i chroni poufne dane. Jest ona na tyle ważna, że zmniejsza potencjalne szkody, które mogą wystąpić, jeśli konto zostanie przejęte przez osobę niepowołaną. Ograniczając dostęp tylko do tego, co niezbędne, można zminimalizować skutki naruszeń bezpieczeństwa.

Aby wdrożyć omawianą zasadę, należy regularnie przeglądać i aktualizować uprawnienia użytkowników na podstawie ich ról i obowiązków. Zapewnia to, że użytkownicy mają dostęp tylko do tego, co im potrzebne, co zmniejsza ryzyko wszelkich nadużyć lub przypadkowego ujawnienia poufnych danych.

Oto lista zalecanego sposobu wdrożenia zasady najmniejszych uprawnień:

• Zastosuj kontrolę dostępu zdefiniowaną przez role (RBAC).
• Zaadoptuj zasadę minimalnych uprawnień jako standard.
• Zachowaj ostrożność w zakresie uprawnień administracyjnych.
• Stosuj zasadę podziału obowiązków.
• Zainstaluj narzędzia do automatyzacji, monitoringu i stałego egzekwowania.
• Podniesienie świadomości pracowników jest kluczowe.

Wykonywanie regularnych przeglądów dostępu

Regularne przeglądy dostępu polegają na sprawdzaniu, kto i do czego ma dostęp w systemach i aplikacjach. Poprzez wykonywanie regularnych przeglądów zapewniasz, że tylko upoważnieni użytkownicy mają odpowiedni poziom dostępu, co zmniejsza ryzyko nieautoryzowanego dostępu lub jakiegokolwiek nadużycia. Są one na tyle ważne, ponieważ pomagają zachować kontrolę nad systemami i danymi znajdującymi się na nich. W ten sposób można zidentyfikować i rozwiązać większość problemów i anomalii, zanim przekształcą się w coś bardzo poważnego.

Aby przeprowadzić wspomniane przeglądy, należy ustalić jasne procesy i harmonogramy dla czynności z tym związanych. Podczas przeglądu powinniśmy zweryfikować, czy uprawnienia dostępu są nadal odpowiednie na podstawie ról i obowiązków użytkowników oraz wycofać wszelkie niepotrzebne.

Oto kilka najlepszych praktyk podczas przeprowadzania regularnych przeglądów dostępu:

• Cykliczne przeglądy polityki dostępu poprawiają efektywność zarówno dla administratorów, jak i użytkowników końcowych, zapewniając odpowiedni poziom dostępu bez zbędnych opóźnień.
• Zlokalizuj i zabezpiecz dane o wysokiej wartości.
• Zastosuj strategię Zero Trust w kwestii bezpieczeństwa.
• Wprowadź zasadę minimalnych uprawnień.
• Systematycznie przeglądaj użytkowników i ich uprawnienia, a także regularnie zmieniaj klucze dostępu i hasła.

Solidne mechanizmy uwierzytelniania

Solidne mechanizmy uwierzytelniania to jak dodatkowe warstwy zabezpieczeń, które sprawiają, że tylko odpowiednie osoby mają dostęp do danych. Te mechanizmy wykraczają poza używanie samych haseł i obejmują rzeczy takie jak biometria (odciski palców czy rozpoznawanie twarzy), uwierzytelnianie wieloskładnikowe (wymagające więcej niż jednej formy identyfikacji) i karty inteligentne. Są one ważne, ponieważ znacznie utrudniają nieuprawnionym osobom dostęp zarówno do systemów, jak i danych. Korzystając ze wspomnianych mechanizmów, jesteśmy w stanie lepiej chronić swoje poufne informacje i zmniejszyć ryzyko nieautoryzowanego dostępu lub ich naruszenia.

Aby wdrożyć solidne mechanizmy uwierzytelniania, powinniśmy najpierw ocenić swoje potrzeby związane z bezpieczeństwem i wybrać odpowiednią kombinację metod uwierzytelniania. Po wybraniu powinniśmy odpowiednio skonfigurować i zarządzać mechanizmami, aby zapewnić ich skuteczność i uniknąć niepotrzebnych kłopotów.

W przypadku dobrych praktyk związanych z mechanizmami uwierzytelniania są one niemalże identyczne jak w przypadku regularnych przeglądów dostępów.

Narzędzia IAM

W poprzednich paragrafach zajęliśmy się omówieniem zasad i tym, czym jest IAM. W tym – ostatnim – chciałbym wskazać 10 narzędzi, których możesz użyć, aby sprawnie wdrożyć i korzystać z systemu zarządzania tożsamością i dostępem. Bez dalszego wstępu przejdźmy do samych narzędzi.

ADManager Plus

Adres: https://www.manageengine.com/products/ad-manager/

ADManager Plus to aplikacja stworzona z myślą o ułatwieniu zarządzania Active Directory (AD), usługą wykorzystywaną do kontroli uprawnień i dostępu do zasobów sieciowych. ADManager Plus jest cennym narzędziem, ponieważ upraszcza wiele zadań związanych z zarządzaniem.

Do głównych cech tego narzędzia możemy zaliczyć:

• Kontrola użytkowników – umożliwia zarządzanie kontami użytkowników, w tym tworzenie nowych kont, modyfikowanie istniejących i usuwanie niepotrzebnych.
• Kontrola grup – ułatwia zarządzanie grupami w Active Directory. Można tworzyć grupy, dodawać lub usuwać członków i przypisywać uprawnienia grupom.
• Kontrola haseł – zarządzanie hasłami może być kłopotliwe dla użytkowników i administratorów. ADManager Plus oferuje narzędzia do resetowania haseł, odblokowywania kont i monitorowania przestrzegania polityk haseł.
• Raporty – dostarcza obszerną gamę raportów, które można zautomatyzować, dostosować i skonsolidować w jeden dokument. Na tych raportach można zastosować wiele atrybutów, a także zaimportować własne pliki CSV, które system wykorzystuje jako wzorzec.
• Automatyzacja – wiele zadań, które ADManager Plus może wykonywać, można zautomatyzować. Oznacza to, że rutynowe zadania, takie jak tworzenie kont użytkowników czy resetowanie haseł, mogą być zaplanowane do automatycznego wykonania.
• Integracje – współpracuje z usługami takimi jak Active Directory, Exchange, Teams, Google Workspace i Microsoft 365.

Access Rights Manager (ARM)

Adres: https://www.solarwinds.com/access-rights-manager

Access Rights Manager (ARM) to oprogramowanie stworzone z myślą o wspieraniu firm w zarządzaniu i monitorowaniu dostępu do ich systemów i informacji. Ułatwia proces przyznawania, śledzenia i audytowania uprawnień użytkowników w sieci. ARM gwarantuje, że tylko upoważnione osoby mają dostęp do określonych zasobów, co podnosi poziom bezpieczeństwa.

Do głównych cech tego narzędzia zaliczyć możemy:

• Kontrola dostępu użytkowników – ułatwia zarządzanie uprawnieniami dostępu użytkowników. Obejmuje to dodawanie nowych użytkowników, modyfikowanie ich uprawnień i usuwanie dostępu, gdy nie jest już potrzebny.
• Audyt uprawnień – jedną z kluczowych funkcji ARM jest możliwość audytowania uprawnień. ARM może generować raporty pokazujące, kto i do czego ma dostęp oraz śledzić zmiany w czasie.
• Przeglądy dostępu – umożliwia regularne przeglądy dostępu. Oznacza to, że można okresowo sprawdzać i potwierdzać, czy użytkownicy mają odpowiednie uprawnienia.
• Szczegółowe raporty – zapewnia szczegółowe raporty dotyczące dostępu i aktywności użytkowników. Mogą one pomóc zrozumieć, jak wykorzystywane są zasoby i identyfikować potencjalne problemy z bezpieczeństwem.

Okta

Adres: https://www.okta.com

Okta to narzędzie IAM działające w chmurze, które wspiera w zarządzaniu i zabezpieczaniu procesów uwierzytelniania i dostępu użytkowników. Daje proste i skuteczne rozwiązanie do kontroli, kto ma prawo do korzystania z aplikacji i danych. Okta jest zaprojektowana tak, aby była intuicyjna dla użytkownika i sprawdza się w firmach o różnej wielkości.

Do głównych cech tego narzędzia zaliczyć możemy:

• Zarządzanie dostępem i tożsamością – pozwala na zarządzanie dostępem i tożsamością z tą samą szybkością i pewnością dla 10, jak i dla 10000 pracowników.
• Zapewnienie bezpieczeństwa – pozwala na zarządzanie dostępem i tożsamością, co pozwala na szybkie i dokładne weryfikowanie tożsamości osoby i sprawdzanie, czy posiada ona niezbędne uprawnienia do korzystania z żądanego zasobu podczas każdej próby dostępu.
• Integracja z AWS – gdy zintegrujesz swoją instancję Amazon Web Services (AWS) z Okta, użytkownicy mogą uwierzytelniać się w jednym lub więcej kontach AWS. Uzyskują również dostęp do określonych ról IAM za pomocą jednokrotnego logowania (SSO) z SAML.
• AWS IAM Identity Center – automatycznie dostarcza role, przypisania i konfiguracje zaufania na wiele kont AWS. Po uwierzytelnieniu za pomocą swoich poświadczeń Okta, użytkownicy końcowi mogą zobaczyć i uzyskać dostęp do swoich przypisanych kont AWS i ról, a także do aplikacji włączonych w AWS IAM Identity Center.

SailPoint IdentityIQ

Adres: https://www.sailpoint.com/products/identity-security-software/identity-iq/

SailPoint IdentityIQ to platforma do zarządzania tożsamością i dostępem, skierowana do klientów biznesowych. Oferuje zautomatyzowane procesy certyfikacji dostępu, zarządzanie politykami, procesy żądania dostępu i aprovisioningu, zarządzanie hasłami oraz analizę tożsamości.

Do głównych cech tego narzędzia zaliczyć możemy:

• Zarządzanie tożsamością i dostępem – oferuje kompleksowe zarządzanie cyklem życia i zgodnością dla zaawansowanego bezpieczeństwa tożsamości.
• Automatyzacja – wykorzystuje technologie sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego do automatyzacji procesów aprovisioningu, żądań dostępu, certyfikacji dostępu i wymagań dotyczących separacji obowiązków.
• Poprawa produktywności i bezpieczeństwa w czasie rzeczywistym – umożliwia łatwe dodawanie użytkowników i skalowanie, aby sprostać wymaganiom organizacji.
• Zarządzanie zdalnymi pracownikami – umożliwia zarządzanie dostępem do aplikacji, zasobów i danych poprzez uproszczone procesy samoobsługowe i automatyzację zdarzeń związanych z cyklem życia.
• Automatyzacja zadań związanych z aprovisioningiem – zapewnia odpowiedni dostęp, kiedy pracownicy go potrzebują, jednocześnie umożliwiając efektywne zarządzanie dużą liczbą żądań i zmian.
• Utrzymanie zgodności możliwej do przeprowadzenia audytu – automatyzuje raportowanie audytu, certyfikacje dostępu i zarządzanie politykami. Regularnie przegląda dostęp użytkowników i doskonali polityki dla silnego zarządzania.
• Integracja z AWS IAM Identity Center – bezproblemowo integruje się z różnymi źródłami tożsamości, umożliwiając efektywne tworzenie i zarządzanie tożsamościami użytkowników w magazynie tożsamości IAM Identity Center.

IBM Security Verify

Adres: https://www.ibm.com/products/verify-saas

IBM Security Verify to zaawansowana platforma do zarządzania tożsamością i dostępem, dostępna zarówno w chmurze jak i lokalnie, skierowana do klientów biznesowych. Ta platforma jest przeznaczona dla pracowników i klientów, dostarczając inteligencję i bezpieczeństwo w decyzjach dotyczących dostępu do danych i aplikacji firmy.

Jednym z głównych elementów IBM Security Verify jest automatyzacja. Wykorzystuje ona technologię AI i uczenia maszynowego do zarządzania tożsamością, zarządzania dostępem i kontrolą uprzywilejowanych kont. Dzięki temu pomaga chronić użytkowników i aplikacje, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji.

Oferuje również funkcje takie jak jednokrotne logowanie, zaawansowane uwierzytelnianie, zarządzanie zgodnością, zarządzanie cyklem życia i analizę tożsamości. Te funkcje ułatwiają dodawanie użytkowników, skalowanie, a także zarządzanie zdalnymi kontami pracowników i zadaniami związanymi z aprovisioningiem.

Umożliwia utrzymanie zgodności audytowalnej poprzez automatyzację raportowania audytu, certyfikacji dostępu i zarządzania politykami. Wszystko to przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa i produktywności w czasie rzeczywistym.

IBM Security Verify jest również kompatybilne z AWS IAM Identity Center, co umożliwia efektywne tworzenie i zarządzanie tożsamościami użytkowników. To pokazuje, jak wszechstronne i elastyczne może być to narzędzie w różnych środowiskach.

JumpCloud

Adres: https://jumpcloud.com/

JumpCloud ułatwia zarządzanie tożsamością i dostępem do różnych zasobów IT, takich jak urządzenia, aplikacje, pliki, sieci i wiele innych, poprzez wykorzystanie unikalnych profili użytkowników, nazywanych tożsamościami.

Integruje się z AWS IAM Identity Center, co umożliwia automatyzację i centralizację zarządzania użytkownikami i grupami przez cały ich cykl życia. Dzięki tej integracji użytkownicy mogą korzystać z bezpiecznego, ale wygodnego dostępu do wszystkich swoich aplikacji internetowych, używając jednego zestawu danych uwierzytelniających.

Ważne jest, aby pamiętać, że dla prawidłowego działania konektora, nazwy użytkowników w AWS IAM Identity Center muszą odpowiadać adresom e-mail w JumpCloud. Ponadto, gdy źródło tożsamości jest zmieniane na “Zewnętrzny dostawca tożsamości” i jest włączona funkcja SCIM Provisioning w AWS IAM Identity Center, nie można już tworzyć ani aktualizować użytkowników i grup.

CyberArk

Adres: https://www.cyberark.com/

CyberArk  ułatwia zarządzanie tożsamością i dostępem do różnych zasobów IT. CyberArk oferuje możliwość ciągłego przeglądu i zmniejszania ryzyka źle skonfigurowanych uprawnień AWS i Amazon EKS dla wszystkich jednostek ludzkich i maszynowych.

CyberArk Workforce Identity umożliwia łatwy i bezpieczny dostęp do zasobów biznesowych. Dzięki jednokliknięciowemu bezpiecznemu dostępowi do wszystkich potrzebnych zasobów pracownicy mogą skupić się na swojej pracy, a nie na logowaniu się do różnych systemów. CyberArk korzysta z silnej, opartej na AI, świadomej ryzyka i wolnej od haseł autentykacji.

Ping Identity

Adres: https://www.pingidentity.com/en.html

Ping Identity to zaawansowane rozwiązanie w dziedzinie zarządzania tożsamością i dostępem, które dostarcza niezbędne narzędzia do ochrony i efektywnego zarządzania dostępem do swoich zasobów. Posiada wiele funkcji, wspierających proces zarządzania tożsamością i dostępem. Wśród nich znajduje się zarządzanie cyklem życia użytkownika, które zapewnia kontrolę nad dostępem użytkowników w odpowiednim momencie. Ping Identity ułatwia kontrolę nad relacjami pomiędzy użytkownikami a zasobami oraz umożliwia kontrolę nad cyfrowymi poświadczeniami użytkowników.

Jedną z kluczowych funkcji jest jednokrotne logowanie (SSO), które pozwala użytkownikom na logowanie do wielu aplikacji za pomocą jednego zestawu poświadczeń. Dodaje również dodatkową warstwę bezpieczeństwa, wymuszając od użytkowników podania więcej niż jednego dowodu swojej tożsamości, co jest częścią funkcji wieloskładnikowego uwierzytelniania i bezhasłowego logowania.

Ping Identity przynosi wiele korzyści, pomagając zwiększyć swoje bezpieczeństwo IT. Może być on również zintegrowany z wieloma innymi aplikacjami, co ułatwia zarządzanie tożsamością i dostępem w całym ekosystemie IT.

Microsoft Azure Active Directory (AD) (Microsoft Entra)

Adres: https://www.microsoft.com/pl-pl/security/business/identity-access/microsoft-entra-id

Microsoft Azure Active Directory (AD) (Microsoft Entra)  to usługa katalogowa i zarządzania tożsamością oparta na chmurze od Microsoftu, która obsługuje wiele mandatów. Łączy ona podstawowe usługi katalogowe, zarządzanie dostępem do aplikacji i ochronę tożsamości w jednym pakiecie. System oferuje taką funkcjonalność, jak zarządzanie tożsamością, federacja tożsamości, tworzenie i usuwanie użytkowników, uwierzytelnianie użytkowników, autoryzacja użytkowników, kontrola dostępu oraz raporty i monitorowanie.

Google Cloud IAM

Adres: https://cloud.google.com/security/products/iam

Google Cloud IAM to bardzo zaawansowane narzędzie do zarządzania dostępem do zasobów chmury Google. Umożliwia ono administratorom kontrolowanie, kto może podejmować jakie działania na określonych zasobach. Dzięki temu firmy mogą skutecznie chronić swoje aplikacje przed nieautoryzowanym dostępem. Za pomocą IAM administratorzy mogą tworzyć i zarządzać uprawnieniami dla użytkowników, grup i aplikacji. Dla dużych organizacji z wieloma grupami roboczymi i projektami oferuje jednolity widok na politykę bezpieczeństwa.

Google Cloud IAM jest zaprojektowany tak, aby był prosty w obsłudze. Dzięki temu można się go łatwo nauczyć i stosować do zarządzania dostępem do wszystkich zasobów. Dostarcza narzędzia do zarządzania uprawnieniami z minimalnym zamieszaniem. Można mapować funkcje pracy na grupy i role, a użytkownicy mają dostęp tylko do tego, czego potrzebują do wykonania swojej pracy. Za pomocą funkcji Recommender, można automatycznie wykrywać nadmiernie liberalne dostępy i dostosowywać je na podstawie podobnych użytkowników w organizacji. Można korzystać z Cloud Identity, wbudowanej tożsamości zarządzanej Google Cloud, aby łatwo tworzyć lub zsynchronizować konta użytkowników.

Podsumowanie

Zarządzanie tożsamością i dostępem jest nieodłącznym składnikiem cyberbezpieczeństwa. Jest to proces, który zapewnia, że odpowiednie jednostki mają dostęp do odpowiednich zasobów w odpowiednim momencie i z odpowiednich przyczyn. Dzięki IAM firmy mogą skutecznie chronić swoje systemy i dane przed dostępem osób niepowołanych, co jest kluczowe w dzisiejszych czasach.

Po przeczytaniu artykułu zapewne już wiesz, że IAM to nie tylko technologia, ale także zestaw procesów i zasad, które razem pomagają chronić swoje zasoby i prywatność użytkowników. W obliczu współczesnych zagrożeń cybernetycznych IAM staje się ważnym, a może i nawet najważniejszym elementem każdej strategii bezpieczeństwa we wszelkiego rodzaju organizacjach, firmach czy też instytucjach państwowych.

Pisał dla Was Krzysztof Godzisz